Η χώρα μας φημίζεται για τις παράλιες και το ηλιόλουστο κλίμα της. η ακτινοβολία που εκπέμπεται από τον ήλιο περιέχει ορατό φάσμα του φωτός, την υπέρυθρη ακτινοβολία που νοιώθουμε ως ζέστη και την αόρατη υπεριώδη ακτινοβολία. η οπτική ηλιακή ακτινοβολία είναι ζωτικής σημασίας τόσο για τον πλανήτη γη όσο και για τους ανθρώπους.
Η υπεριώδη ακτινοβολία είναι συνδεμένη με τον ca του δέρματος. Είναι δυο ειδών η UVA και η UVB. Η UVA αποτελείται το 95% της ηλιακής ακτινοβολίας. Δεν προκαλεί εγκαύματα όπως η UVB, αλλά μπορεί να δρασει στα βαθύτερα στρώματα του δέρματος προκαλώντας φωτογηρανση, ρυτιδωση με απώλεια της ελαστικότητας, δημιουργία κηλίδων και καρκινογενεση.
H UVB αποτελεί μόνο το 5% των υπεριωδών ακτινών και επηρεάζει τις πιο επιφανειακές στοιβάδες του δέρματος. Μπορεί να προκαλέσει εγκαύματα αλλά και μεταλλάξεις που μπορεί να οδηγήσουν σε καρκίνο του δέρματος. Πρόσφατα αποκαλύφθηκε ένας νέος εχθρός για το δέρμα η ακτινοβολία του ορατού φωτός γνωστό και ως μπλε ορατό φως υψηλής ενέργειας (blue light) . Αυτές οι ακτίνες επιτιθεενται σε όλα τα συστατικά κυττάρων λιπίδια, πρωτεΐνες και dna. Έτσι οι βλάβες συσσωρεύονται μακροπρόθεσμα και μπορούν να προκαλέσουν γήρανση και καρκινογένεση.
Ο ήλιος έχει αθροιστική δράση στο δέρμα και αυτός είναι ο λόγος που πρέπει να το προστατευσουμε διότι οι συνέπειες της ηλιοεκθεσης έκτος από άμεσες όπως το έγκαυμα, είναι και μακροπρόθεσμες όπως οι καρκίνοι του δέρματος και η γήρανση.
Ο καρκίνος του δέρματος είναι ο πιο συχνός τύπος καρκίνου με περισσότερα από το ¼ του πληθυσμού και τον εμφανίζουν κάποια στιγμή στη ζωή τους. Ειδικά στην Ελλάδα οπού η ηλιακή ακτινοβολία είναι αυξημένη.
Υπάρχουν δυο τύπου καρκίνου του δέρματος τα καρκινώματα τα όποια είναι τυπικά κακοήθη και τα μελανώματα τα όποια μπορούν να εξαπλωθούν στο υπόλοιπο σώμα και αποτελλούν τον πιο επικίνδυνο τύπο καρκίνου του δέρματος. Τα τοπικά κακοηθει νεοπλάσματα περιλαμβάνουν το βασικοκυτταρικο καρκίνωμα και το ακανθοκυτταρικο καρκινωμα.
Το βασικοκυτταρικο καρκίνωμα αποτελεί τον πιο κοινό και λιγότερο επιθετικό τύπο καρκίνου. Συνήθως προκαλείται από συνδυασμό σωρευτικής και έντονης έκθεσης στην υπεριώδη ακτινοβολία και περιστασιακή έκθεση.
Το ακανθοκυτταρικο καρκίνωμα είναι ο δεύτερος πιο συχνός καρκίνος του δέρματος. Προκαλείται τις περισσότερες φόρες από χρόνια έκθεση στο ηλιακό φως. Είναι το καρκίνωμα που μπορεί να γίνει επιθετικό. Μπορεί να παρουσιαστεί σε οποιαδήποτε περιοχή του δέρματος συμπεριλαμβανόμενου των βλεννογόνων του στόματος και των γεννητικών οργάνων.
Το μελάνωμα προέρχεται από τα μελανοκυτταρα. Είναι λιγότερο κοινή αλλά και η πιο επιθετική μορφή καρκίνου του δέρματος και μπορεί να αποβεί μοιραία αν δεν διαγνωσθεί έγκαιρα. Η διάγνωση του έχει αυξηθεί κατακόρυφα αποτελώντας το 3% του συνόλου των διαγνωσμένων καρκίνων. Παράγοντες κινδύνου εμφάνισης καρκίνου του δέρματος κ μελανώματος.
- τα ηλιακά εγκαύματα ιδίως τα σοβαρά με φυσαλίδες πριν την ενηλικίωση
- ανοικτός φωτοτυπος δέρματος που μπορεί να έχει φακίδες
- ανοικτό χρώμα οφθαλμοί
- οικογενειακό ιστορικό κακοήθους μελανώματος ή δυσπλαστικων σπίλων
- δέρμα με πολλαπλούς σπίλους >50
- ιστορικό ακτινοθεραπειών ή έκθεσης σε χημικά στοιχεία όπως το αρσενικό
- έκθεση σε solarium
- αυξημένη χρονολογική ηλικία
Θεραπεία εκλογής είναι η χειρουργική αφαίρεση. Εναλλακτικά, ανάλογα με το είδος του καρκίνου θεραπευτικές εκλογές περιλαμβάνουν την κρυοθεραπεία ,τον καυτηριασμό ,την ανοσοκρυοχειρουργικη και την χρήση τοπικών ανοσοτροποποιητικων θεραπειών συμφώνα με την καθοδήγηση του δερματολόγου.
Μέτρα προστασίας απέναντι στο καρκίνο του δέρματος
- αποφυγή έκθεσης στον ήλιο τις επικίνδυνες ώρες μεταξύ 10:00-16:00
- χρήση αντηλιακού με δείκτη προστασίας πάνω από 30 και τεχνολογία τέτοια που να προστατεύει και από την UVA και από το blue light. Η εφαρμογή του πρέπει να γίνεται 30min πριν την έκθεση στον ήλιο και να επαναλαμβάνεται συχνα
- κάλυψη του δέρματος με ρούχα, των οφθαλμών με χρήση γυαλιών και της κεφαλής με καπέλο που σκιάζει τόσο το πρόσωπο όσο και το λαιμό
- αποφυγή συσλευων μαυρίσματος όπως solarium
συχνή αυτοεξέταση του δέρματος - επίσκεψη στον δερματολόγο τουλάχιστον 1 φόρα το χρόνο
Αν και πρόκειται για πιο συχνή μορφή καρκίνου, ο καρκίνος του δέρματος αντιμετωπίζεται με επιτυχία που φτάνει το 90% εάν διαγνωστεί έγκαιρα.
Συνεπώς η πρόληψη και η παρακολούθηση καθίστανται μείζονος σημασίας.